رنگ در معماری داخلی از عناصر مهمی است که همواره مورد توجه طراحان و روان‌شناسان محیطی قرار دارد. رنگ در هنر و معماری ایرانی عنصری بسیار مهم و تأثیرگذار محسوب می‌شود. رنگ، زیبایی‌های هستی و شناخت ابعاد آن را از طریق تفاوت‌ها نمایان می‌کند. بدون رنگ و جهان رنگ‌ها، سردی و افسردگی و بی‌نشاطی در همه جا رخ می‌نمایاند.
رنگ در معماری داخلی همچون کلمه‌اند و سخن می‌گویند. از نهان سبز جنگل‌ها، از راز آبی آسمان و دریاها، از شفافیت و زلالی قطرات باران و از پاکی سفید برف. رنگ‌ها از روح آدمی و دنیای پر رمز و راز انسان سخن می‌گویند. رنگ‌هایی که انسان‌ها می‌پوشند و می‌نگارند و نقش می‌زنند نیز حکایت از گوشه‌ای دیگر از درون ایشان دارد.
معانی و مفاهیمی که پس از ادراک مکان توسط فرد رمزگشایی می‌شود از عوامل ایجاد حسِ مکان هستند. عوامل کالبدی شامل اندازه مکان، درجه محصوریت، تضاد، تناسب، مقیاس انسانی، فاصله، بافت، رنگ، بو، صدا و تنوع بصری است. بنابر عوامل کالبدی، رنگ به عنوان یکی از عوامل تشکیل دهندۀ حسِ تعلق به مکان در یک فضای معماری است.
در این مقاله ما در کارمانی مجری تخصصی طراحی دکوراسیون در مشهد به بررسی مفهوم و تأثیرات روان‌شناختی رنگ در معماری داخلی و چگونگی تأثیر آن بر افزایش حسِ تعلق به مکان می‌پردازیم.
حس مکان در معماری
محیط علاوه بر عناصر کالبدی شامل پیام‌ها، معانی و رمزهایی است که مردم براساس نقش‌ها، توقعات، انگیزه‌ها و دیگر عوامل آن را رمزگشایی و درک می‌کنند و در مورد آن به قضاوت می‌پردازند. این حس کلی که پس از ادراک و قضاوت نسبت به محیط خاص در فرد به وجود می‌آید، حسِ مکان نامیده می‌شود که به عنوان عاملی مهم در هماهنگی فرد با محیط و ایجاد احساس تعلقِ او به مکان و در نهایت تداوم حضورش در آنجا شمرده می‌شود. از نگاه پدیدار شناسان، حسِ مکان به معنای مرتبط شدن با مکان به واسطۀ درک نمادها و فعالیت‌های روزمره است. این حس می‌تواند در مکان زندگی فرد به وجود آمده و با گذر زمان عمق و گسترش یابد.
حسِ مکان نه فقط باعث هماهنگی و کارکرد مناسب فضای معماری است بلکه عاملی برای احساس امنیت، لذت و ادراک عاطفی افراد نیز می‌باشد و به هویت‌مندی افراد و احساس تعلق آن‌ها به مکان کمک می‌کند. در واقع دلبستگی به مکان رابطه نمادین ایجاد شده توسط افراد به مکان است که معانی احساسی، عاطفی و فرهنگی مشترکی به یک فضای خاص می‌دهد. دلبستگی به مکان مبنایی برای درک فرد و گروه نسبت به محیط است و معمولا در محیطی فرهنگی به وجود می‌آید. هنگامی که انسان به مرور زمان با یک فضا انس می‌گیرد و نسبت به آن احساس تعلقِ خاطر پیدا می‌کند، این فضا برای او ارزشمند می‌شود و حس آشنا و نوستالژیکی در قبال آن فضا دارد.
رنگ
رنگ یک انعکاس مرئی است که در اثر عبور ترکیب رنگ‌ها توسط اشیاء به وجود می‌آید. از دیدگاه علمی ثابت شده که همۀ رنگ‌ها از تشعشع های نور خورشید است و هر شی به میزان شفافیت و خاصیت جذب پرتوها، بعضی پرتوها را جذب می‌کند و برخی را بازتاب می‌دهد، در نتیجه آن شکل را به رنگ پرتوهای بازتاب شده می‌بینیم. رنگ در جهان محسوس همنشین بی‌بدیل نور است. رنگ با تجزیه نور شکل گرفته و نمادین‌ترین تمثیل تجلی کثرت در وحدت را نمودار می‌سازد. از یک سو رنگ همان نور است همان وحدت و از سویی دیگر نور با تجزیه، تجلیات مختلف یا همان کثرت و حال نور که خود نماد کاملی از وحدت است با رنگ تجلی می‌یابد.
رنگ در معماری ایرانی
رنگ‌ها در هنر ایرانی با خردمندی و آگاهی از هر دو مفهوم نمادین رنگ و تأثیرات کلماتی که به واسطۀ ترکیب یا هماهنگی رنگ‌ها بر روح اثر می‌گذارد، به کار می‌روند. کاربرد سنتی رنگ‌ها بیشتر به منظور یادآوری آسمانیِ واقعیت چیزهاست، حتی تقلید رنگ‌های طبیعی اشیاء استفاده از ترکیب و التقاط رنگ‌ها یکی از راه‌های تزئین در معماری است. سابقۀ کاربرد رنگ در معماری داخلی و تزئین بنا به گذشته‌های دور معماری این سرزمین باز می‌گردد، رنگ‌هایی نظیر آبی، سفید و زرد که نشانۀ آسمان، آب و زمین می‌باشند. با مشاهدۀ این رنگ‌ها در تزئین بنا بی‌اختیار یک حالت آرامش و احساس متعالی در شخص ایجاد می‌شود.
در ابتدای کاربرد رنگ در معماری داخلی، بیشتر از چند رنگ مشخص از جمله آبی فیروزه‌ای و سبز استفاده می شد. در هر حال بیشتر از رنگ‌های آسمانی، ملایم و آرامش‌بخش مانند آبیِ روشن که رنگی بهشتی است. تمامی این موضوعات عاملی هستند در جهت هرچه پربارتر نمودن تجلی مفهومی فضای معماری در جهت ایجاد حسی قوی و نیرومند برای مخاطب خود، مخاطبی که در فضای معماری آنچنان غرق گردد که روح خود را متجلی شده از آن بداند. باتوجه به بررسی نمونه‌های معماری گذشته این سرزمین می‌توان این موضوع را دریافت کرد که استفاده از تمامی مفاهیم منعکس کنندۀ زیبایی و وحدت توانسته است مکان معماری را محلی پاک و زیبا جهت حضور افراد دانست.
رنگ در معماری داخلی
این نکته قابل نتیجه‌گیری است که رنگ در مکان معماری قابلیت خاطره سازی دارد. رنگ در معماری داخلی هم از ویژگی‌های بنیادی محیط و مشخص‌ترین صفت جدا کنندۀ دو محیط است. بافت و رنگ بر بار بصری، مقیاس و کیفیت انعکاس نور اثر می‌گذارد و اگر طراحی داخلی بدون هماهنگی رنگ‌ها صورت گیرد ویژگی مکان از دست می‌رود. رنگ باعث تغییر محیط می‌شود، برای انسان قابلیت خاطره سازی دارد و تغییراتی در بینش و رفتار انسان ایجاد می‌کند و این موضوع برای انسان حس نوستالژیک دارد. رنگ باعث می‌شود که مکان معماری دارای حسی به نام وابستگی یا در عنوان خاص خود حسِ تعلق شود. پس رنگ یک عنصر بسیار مهم برای ایجاد حسِ تعلق به مکان معماری است.
گروه معماری داخلی کارمانی
شرکت معماری و طراحی داخلی کارمانی متخصص در طراحی داخلی منازل مسکونی، دفاتر اداری و … می‌باشد. اعضای گروه کارمانی با احاطه بر اهمیت استفادۀ مناسب از رنگ در معماری داخلی، اطلاعات روان‌شناسی مطابق با یافته‌های روز دنیا را در طراحی‌های خود به کار می‌برند. حسِ تعلق در فضاهای طراحی شده تسط این گروه، مخاطب را به مکان معماری وابسته می‌کند و آن محیط را برای او با ارزش می‌کند. این ارزش در طراحی‌های گروه کارمانی همواره به عنوان وجه مثبت درنظر گرفته می‌شود و احساس مخاطب در فضا از مولفه‌های موثر در چگونگیِ طراحی توسط طراحان کارمانی است. جهت استفاده از خدمات مشاوره ای رایگان مجموعه کارمانی می توانید با کارشناسان این مجموعه در تماس باشید.