امروزه شرکتهای ساخت و ساز در مشهد بیش از دهههای گذشته مشغول به فعالیت هستند. هر چند که این شرکتها در فضایی رقابتی با هم هستند و همواره تلاش میکنند تا عملکرد خود را بهبود ببخشند اما اکثر آنها در رسیدن به این هدف خود موفق عمل نمیکنند. یکی از دلایل عدم موفقیت یک شرکت ساخت و ساز در مشهد، غفلت از اهمیت ارزیابی عملکرد و بازبینی نتایجشان است. اهمیت این موضوع در یافتن نقاط قوت جهت افزایش و نقاط ضف جهت کاهش آنها است. در این نوشتار به بررسی اهمیت الگویی برای ارزیابی عملکرد و انواع مدلهای ارزیابی در صنعت ساخت و ساز میپردازیم.
بخش طراحی به عنوان اصل و پایۀ اولیۀ هر صنعتی تاثیر بسزایی در نتیجۀ نهایی کار خواهد داشت، صنعت ساخت نیز از این قاعده مستثنی نیست. اثر بخشی فرایند طراحی در شرکت ساخت و ساز در مشهد تأثیر بسزایی در فرایندهای پیآمد در ساخت پروژه و همچنین در کیفیت پروژه دارد. پژوهشهای صورت گرفته نشان میدهد که درصد بالایی از خطاها و نقایص مرحلۀ ساخت، در نتیجۀ تصمیمات و اقداماتی است که در مرحلۀ طراحی اتخاذ میشوند. با وجود این، مطالعات اندکی در زمینۀ مدیریت فرایند طراحی صورت گرفته است.
شرکت معماری و دکوراسیون داخلی کارمانی در مشهد با بیش از 25 سال سابقه در سطح ایران و حتی فراتر از مرزهای آن مشغول به کار است. از مهمترین ویژگیهای کارمانی تبحر و مهارتی است که همواره مورد ارزیابی است. نتایج شرکت معماری و دکوراسیون داخلی کارمانی، همواره مورد بازیابی و ارزیابی است. در این سالها که شرکت کارمانی مشغول به فعالیت است، فرایندهای طراحی و نتایج ساخت و ساز در این شرکت مورد بازبینی و نقد قرار میگیرد، نقاط قوت و ضعف بررسی میشوند و اعضای گروه همواره در حال به روز رسانی دانش و مهارتهای خود در سطح بینالمللی هستند. اعضای این گروه از طریق تماس یا با مراجعۀ حضوری، آمادۀ مشاوره و خدمت رسانی به کارفرمایان محترم هستند.
مطالعه بیشتر: فرآیند انجام پروژه شرکت معماری در مشهد

برنامهریزی در فرایند طراحی شرکت ساخت و ساز در مشهد
پژوهشهای متعددی اذعان کردهاند که برنامهریزی و کنترل فرایندهای طراحی در شرکت ساخت و ساز در مشهد جای خود را به بینظمی داده است. چیزی که موجب ارتباطات ضعیف، تخصیص غیرصحیح منابع، فقدان هماهنگیها و تصمیم گیریهای غیرمعقول شده است. با نگاهی به وظایف مهندسان مشاور شامل مطالعات امکان سنجی، برنامهریزی، طراحی اولیه، توسعۀ طراحی، تهیۀ اسناد مناقصۀ مدیریت ساخت و نگهداری پس از ساخت، جایگاه مهندسان مشاور در فرایند طراحی و اجرای پروژهها مشخص میشود. لذا ارزیابی و بهبود عملکرد شرکتهای مهندسی مشاور نه فقط باعث رشد و ارتقاء شرکتهای مذکور میشود، بلکه رشد صنعت ساخت را نیز به دنبال خواهد داشت.
از منظر بهبود عملکرد، شرکت ساخت و ساز در مشهد جهت کسب، حفظ و توسعۀ مزیت رقابتی، نیازمند طراحی و ارزیابی عملکرد هستند. ارزیابی عملکرد، فرایند کمی کردن کارایی و اثربخشی عملیات است. به عبارتی ارزیابی عملکرد، فرایندی است که مشخص میکند یک شرکت ساخت و ساز به چه میزان در دستیابی به اهداف خود موفق بوده است. هدف از ارزیابی عملکرد، مستندسازی عملکرد به منظور مشخص شدن قابلیتهای سازمان، بهبود عملکرد، رسیدن به نتایج بهتر و افزایش اثربخشی منابع است. با این حال، خلاء نگاه سیستمی و ساختارمند به مقولۀ ارزیابی عملکرد در شرکتهای معماری مشهود است. به نحوی که بیشتر شرکتهای معماری فرایند نظاممند و مشخصی را در این باره دنبال نمیکنند.
پژوهشهای علمی بر اساس هدف پژوهش به ۳ دستۀ بنیادی، کاربردی، و تحقیق و توسعه تقسیم میشوند. استفاده از نتایج پژوهش میتواند به مدیران شرکت ساخت و ساز مشهد در ارزیابی عملکرد خود کمک کند. در این پژوهش بنا به توضیحاتی که ارائه خواهد شد، مدل کارت امتیازی متوازن به عنوان مناسبترین الگو برای طراحی مدل ارزیابی برگزیده شده است. همچنین ضمن بررسی فرایندهای کاری در شرکتهای مهندسی مشاور معماری الگوی فرایندی «توماس و چو» به عنوان چارچوب تعریف شاخصهای ارزیابی انتخاب شده است.

مدلهای ارزیابی عملکرد و انتخاب مدل مبنا
مدلهای زیادی از جمله مدل سینک تاتل، ماتریس عملکرد، هرم عملکرد، مدل مدوری و استیپل، مدل کارت امتیازی متوازن، شاخصهای کلیدی عملکرد و مدل بنیاد مدیریت کیفیت اروپا و غیره در ارتباط با ارزیابی عملکرد مطرح هستند. مدل مورد استفادۀ شرکتهای ساخت و ساز مشهد در حوزۀ ارزیابی عملکرد و قابلیت متناسب سازی (همسان شدن) مدل با خصوصیات صنعت ساخت، از بین مدلهای مطرح شده برای ارزیابی عملکرد، سه مدل کارت امتیازی متوازن، مدل بنیاد مدیریت کیفیت اروپا و مدل شاخص کلیدی عملکرد است. به این دلیل که این مدلها شناخته شده و فراگیر هستند. در این نوشتار سه مدل مذکور مورد بررسی مقایسه ای قرار گرفته و مدل مبنا انتخاب شده است.

مدلهای ارزیابی عملکرد
شاخصهای کلیدی عملکرد: یکی دیگر از مدلهایی که برای ارزیابی عملکرد سازمانها و شرکتهای مهندسی از جمله شرکت ساخت و ساز در مشهد مورد استفاده قرار میگیرد شاخصهای کلیدی عملکرد است. در این ارتباط هر ساله انجمنهای صنفی فعال در این حوزه شاخصهایی را برای ارزیابی عملکرد سازمانها و صنایع ساخت و ساز تعیین و در مجلات معتبر این رشته منتشر میکنند. این روش در اواخر دهۀ 9۰ توسط construction best practice program در صنعت ساخت و ساز توسعه داده شده است.
مدل بنیاد مدیریت کیفیت اروپا: از این مدل که از آن به عنوان مدل تعالی یاد میشود، در کشورهای مختلف دنیا از جمله ایران به کار میرود و برای ارزیابی عملکرد سازمانها و تعالی سازمانی استفاده میشود. یکی از مهمترین خصوصیات این مدل، تقسیمبندی معیارها به 2 بخش توانمندسازها (مدیریت سازمان) و نتایج (خروجی عملکردی سازمان) است. توانمندسازها، سیاستها و فرایندهایی هستند که باعث پیشبرد کسب و کار میشوند و خروجیها را بهبود میبخشند. نتایج، مقیاسی برای سنجش خروجیهای کسب شده توسط سازمان هستند.
کارت امتیازی متوازن: کارت امتیازی متوازن از زمان معرفی آن در سال ۱۹۹۲ توسط کاپلان و نورتون به عنوان روشی جدید در مدیریت سازمانها به کارگرفته شده است. این مدل مبتنی بر ۴ وجه راهبردی یعنی بعد مالی، مشتری و بازار فرایندهای داخلی کسب و کار و بعد رشد و یادگیری است. درکنار مزایایی چون سادگی روش و کاربرد آن در مسائل جهان واقعی، جامعیت مدل از منظر امکان ایجاد توازن بین نتایج مالی و مشتری و اهداف راهبردی سازمان، و همچنین ایجاد توازن بین نتایج عملکردی و فرایندهای سازمانی، از مزیتهای بارز این روش است.